Co może dla nas materializować najbardziej wyraziście ową relację pośredniości, która sprawia, że to, co mamy na względzie, znajduje się ponad tym, co się uobecnia, jeśli nie to, co jest naprawdę, jednym z najbardziej fundamentalnych obrazów ludzkiej relacji do świata, zasłona, kurtyna?

fragment wykładu Jacques’a Lacana pt. „Funkcja zasłony”, 1957 r.

Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie posiada w swoich zbiorach obraz Gustave’a Courbeta, który służył niegdyś za maskownicę dla innego obrazu malarza. „Zamek w Blonay” (1875) przez kilka dziesięcioleci połączony był wspólną, zamykaną na klucz ramą z płótnem o tytule „Pochodzenie świata” (1866), pozostającym w ukryciu całe 129 lat od daty powstania. Już pierwszy prywatny właściciel, domniemany zleceniodawca dzieła, turecki dyplomata Chalil Bej, przechowywał je w łazience za imitującą tapetę, zieloną zasłoną.

Za sprawą pary węgiersko-żydowskich kolekcjonerów Baronów Ferenca Hatvanego i Mór Lipót Herzoga „Pochodzenie świata” figurujące w rejestrach jako „Zamek w Blonay”, na początku XX w. trafiło do stolicy Węgier. Dopiero tam doszło do rozdzielenia płócien na rzecz dwóch osobnych kolekcji prywatnych. Z nadejściem II wojny światowej to właściciele obrazów i ich potomkowie zmuszeni byli ukrywać się, podczas gdy ich mienie w całości konfiskowano.

Choć jego prawowici spadkobiercy aktywnie domagają się zwrotu dzieła, „Zamek w Blonay” pozostaje w posiadaniu budapeszteńskiego muzeum. Obecnie obraz nie jest eksponowany.

Po śmierci ostatniego prywatnego właściciela „Pochodzenia świata”, psychoanalityka Jacques’a Lacana, uwolniony spod cenzury obraz został oficjalnie przekazany do kolekcji publicznej Muzeum Orsay w Paryżu.

Dzieje obrazu i powiązanych z nim osób, próba dotarcia do informacji w odmiennych realiach społeczno-politycznych dzisiejszego Budapesztu budują tkankę wizualną prezentowanych prac.

kuratorzy: Stanisław Ruksza, Piotr Sikora

więcej o wystawie
więcej o projekcie